Zgodnie z art. 491(14) ust. 5 pr. up. w przypadku braku zgłoszeń wierzytelności i braku wierzytelności, które w postępowaniu upadłościowym prowadzonym zgodnie z przepisami części pierwszej podlegałyby z urzędu umieszczeniu na liście wierzytelności, sąd, po upływie terminu do zgłoszenia wierzytelności, wydaje postanowienie o umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, chyba że w toku postępowania nie zostały zaspokojone koszty tego postępowania tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa lub inne zobowiązania masy upadłości.

Sąd jest zobligowany do umorzenia zobowiązań upadłego w sytuacji, gdy w postępowaniu upadłościowym żaden z wierzycieli nie zgłosił wierzytelności przy jednoczesnym braku wierzytelności, które w postępowaniu upadłościowym prowadzonym zgodnie z przepisami części pierwszej podlegałyby z urzędu umieszczeniu na liście wierzytelności (np. wierzytelności pracownicze czy zabezpieczone prawami zastawniczymi, takimi jak m.in. hipoteka lub zastaw). Sąd wydaje postanowienie w tym zakresie po upływie terminu do zgłoszenia wierzytelności. Jeżeli jednak w toku postępowania nie zostały zaspokojone koszty tego postępowania tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa lub inne zobowiązania masy upadłości, sąd może ustalić plan spłaty dotyczący tego rodzaju zobowiązań – art. 491(14) ust. 5 pr. up.

Należy pamiętać, że zgłoszenie wierzytelności dokonane po przedłożeniu przez syndyka projektu planu spłaty z uzasadnieniem albo informacji o przesłankach uzasadniających umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty lub warunkowego umorzenia zobowiązań lub odmowę ustalenia planu spłaty wierzycieli albo odmowę umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub odmowę warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli pozostawia się bez rozpoznania – art. 491(14) ust. 6 pr. up. Informację o braku zgłoszeń wierzytelności i braku wierzytelności, które w postępowaniu upadłościowym prowadzonym zgodnie z przepisami części pierwszej podlegałyby z urzędu umieszczeniu na liście wierzytelności, syndyk przedkłada sądowi upadłościowemu wraz z ewentualnym planem spłaty dotyczącym kosztów tego postępowania tymczasowo pokrytych przez Skarb Państwa lub innych zobowiązań masy upadłości, o których mowa w art. 230 pr. up.

Wątpliwości w zakresie stosowania właściwych przepisów związanych z postępowaniem oddłużeniowym upadłego konsumenta pojawiają się w przypadku, gdy sąd, ogłaszając upadłość osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, postanowi, że postępowanie upadłościowe wobec konsumenta ma być prowadzone zgodnie z przepisami części pierwszej, tj. według reguł przewidzianych dla upadłego przedsiębiorcy – art. 491(1) ust. 2 pr. up.

Moim zdaniem art. 369 pr. up., który stanowi, że w terminie 30 dni od dnia obwieszczenia postanowienia o zakończeniu postępowania upadłościowego upadły będący osobą fizyczną może złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie pozostałej części zobowiązań, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym, mimo braku odpowiedniego wyłączenia, nie ma zastosowania dla osoby fizycznej będącej konsumentem. Mimo więc, że w takim przypadku nie prowadzimy uproszczonego postępowania upadłościowego konsumenta, to jednak w zakresie trybu i sposobu oddłużenia należy stosować przepisy art. 491(14) pr. up. i nast.

Pamiętajmy, że w przypadku upadłości konsumenckiej uproszczonej wniosek taki składa syndyk, a nie upadły, który uprawniony jest do złożenia wniosku oddłużeniowego dopiero po zakończeniu postępowania upadłościowego. Już tylko w tym zakresie występują niekorzystne dla upadłego konsumenta różnice. Trzeba zwrócić uwagę, że przesłankami stosowania przepisów części pierwszej ustawy – Prawo upadłościowe jest ustalenie przez sąd znacznego rozmiarem majątku dłużnika, znacznej liczby wierzycieli lub innych przyczyn uzasadniających przewidywania co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania. Zatem to nie zachowanie dłużnika, nie jego moralność płatnicza, to nie osobista sytuacja dłużnika decyduje o wyborze trybu prowadzenia postępowania upadłościowego. Dlatego sposób oddłużenia i tryb procedowania w tym zakresie powinny być jednolite dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, niezależnie od trybu prowadzenia samego postępowania upadłościowego. W takiej sytuacji to syndyk powinien przygotować i przedłożyć sądowi upadłościowemu projekt planu spłaty wierzycieli według reguł stosowanych w uproszczonym postępowaniu upadłościowym konsumenta.

dr Paweł Janda

________________________

Niniejsza publikacja to fragment artykułu „Projekt planu spłaty wierzycieli w postępowaniu upadłościowym konsumenta”, który ukazał się w numerze 22 [4/2020] czasopisma „Doradca Restrukturyzacyjny”.