Cele postępowania upadłościowego oraz postępowania egzekucyjnego są zbieżne, tym samym w pełni uzasadnione jest, aby nabycie rzeczy w toku upadłości traktowane było podobnie jak nabycie rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym, stąd treść art. 313 ust. 1 Prawa upadłościowego stanowi, że sprzedaż dokonana w postępowaniu upadłościowym ma skutki sprzedaży egzekucyjnej, a tym samym skutki sprzedaży rzeczy należy oceniać według przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Art. 313 ust.1 Prawa upadłościowego odnosi się do każdej sprzedaży objętej postępowaniem upadłościowym i nie przewiduje ograniczeń. Nabycie prawa podmiotowego w drodze egzekucji sądowej bez żadnych obciążeń wynika z samego charakteru takiego nabycia.

Odnotować należy między innymi wyrażony w orzecznictwie pogląd, że „art. 313 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, zgodnie z którym sprzedaż dokonana w toku postępowania upadłościowego ma skutki sprzedaży egzekucyjnej, stosuje się w przypadku zawarcia przez syndyka masy upadłości dewelopera z nabywcą umowy ustanowienia i przeniesienia odrębnej własności lokalu, choćby zapłata ceny nastąpiła przed ogłoszeniem upadłości oraz, że wygaszenie ex lege hipoteki umownej w następstwie sprzedaży nieruchomości dokonanej w postępowaniu upadłościowym nie jest uzależnione od skuteczności wykonania przez uprawnionego wierzyciela hipotecznego zaspokojenia wartości wygasłej hipoteki z ceny uzyskanej ze sprzedaży obciążonej nieruchomości”.

Tryb przetargu, jako tryb sprzedaży przewidziany w kodeksie postępowania cywilnego, nie jest natomiast obowiązkowym ani jedynym sposobem sprzedaży w postępowaniu upadłościowym, a mienie składające się na masę upadłości może być zbywane nie tylko w trybie przetargu, ale też w trybie sprzedaży z wolnej ręki czy aukcji, a każda z tych sprzedaży jest sprzedażą w postępowaniu upadłościowym i z każdą wiążą się skutki sprzedaży egzekucyjnej. Zakres, w jakim w postępowaniu upadłościowym mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania cywilnego, zależy od tego, czy przedmiotem sprzedaży jest np. ruchomość czy też nieruchomość albo przedsiębiorstwo. Tytułem przykładu można wskazać, że zgodnie z treścią art. 879 KPC, odnoszącego się do egzekucji z ruchomości, staje się jej właścicielem bez żadnych obciążeń i powinien ją natychmiast odebrać; przeciwko nabywcy nie można podnosić zarzutów co do ważności nabycia. Odnotować też należy, że sprzedaż, o której mowa w art. 445 b ust. 3 Prawa upadłościowego, powoduje przejście na nabywcę zobowiązań upadłego banku wobec wierzycieli z listów zastawnych, a zatem nie jest to sprzedaż o skutku egzekucyjnym.

Likwidacja osobnej masy upadłości w postępowaniach odrębnych prowadzona jest przez syndyka z udziałem kuratora. Zgody kuratora wymaga sprzedaż z wolnej ręki mienia wchodzącego w skład osobnej masy upadłości. Celem omawianej regulacji jest przede wszystkim ochrona interesów wierzycieli, w sytuacji gdy kurator uzna, że sprzedaż z wolnej ręki jest niekorzystna dla wierzycieli, których reprezentuje. Może to mieć miejsce np. gdy warunki sprzedaży nie zostaną wystarczająco szczegółowo określone. W takiej sytuacji kurator może uznać, że bardziej prawidłowy jest tryb przetargu. Nie można także wykluczyć, że stanowisko kuratora będzie korzystniejsze dla wierzycieli wbrew stanowisku sędziego-komisarza lub rady wierzycieli, albowiem decyzje sędziego-komisarza lub rady wierzycieli zapadają co do zasady bez udziału kuratora, a zatem bez pełnej znajomości argumentów, które kurator mógłby w tej kwestii przedstawić. Jednocześnie brak zgody kuratora nie blokuje także definitywnie sprzedaży, albowiem syndyk może skorzystać z innego trybu, pomimo wyrażenia zgody na tryb sprzedaży z wolnej ręki. Należy przyjąć, że zgoda kuratora na dokonanie przez syndyka sprzedaży z wolnej ręki jest kolejnym, następczym wobec postanowienia sędziego-komisarza lub uchwały rady wierzycieli, elementem procedury likwidacji majątku upadłego koniecznym do dokonania sprzedaży z wolnej ręki. Wyrażenie zgody przez kuratora co do zasady powinno nastąpić po wyrażeniu przez sędziego-komisarza lub radę wierzycieli zgody na taki tryb sprzedaży. Należy przyjąć, że wyrażenie takiej zgody może nastąpić uprzednio, lecz pozbawione jest znaczenia prawnego do czasu wydania postanowienia lub podjęcia uchwały przez radę wierzycieli, jak też nie obliguje innych organów do podjęcia takich decyzji.

W literaturze w odniesieniu do zgody kuratora w wymienionych postępowaniach odrębnych wskazuje się, że do czasu wyrażenia zgody przez kuratora na sprzedaż z wolnej ręki syndyk powinien wstrzymać się z dokonaniem czynności, wskazując, że nie można przyjąć, że w tego typu sprawach ostateczna decyzja należy do syndyka. Bez tej zgody sprzedaż, mimo uzyskania niezbędnego zezwolenia rady wierzycieli lub sędziego-komisarza, jest niemożliwa. Niezależnie wskazuje się także, że zgoda kuratora wymagana jest pod rygorem nieważności i ma charakter następczy względem uchwały rady wierzycieli czy postanowienia sędziego-komisarza.

 

dr Paweł Janda

________________________

Niniejsza publikacja to fragment artykułu „Charakter zgody kuratora na sprzedaż z wolnej ręki mienia wchodzącego w skład osobnej masy upadłości w postępowaniach odrębnych”, który ukazał się w numerze 31 [1/2023] czasopisma „Doradca Restrukturyzacyjny”.